Votre haute personalité

Handen uit de mouwen
“Jij moet dus voor ze de grond omploegen, de groente verbouwen. Jij moet het huis schoonmaken. Dat kunnen zij niet, nog niet. Jij gaat ze wassen, met ze lachen, denken, slapen, leven.” De kandidaat zakt stijfjes naar achteren zijn stoel in. Hij lacht omdat hij zichzelf zo snel geen houding weet te geven. Op zijn CV staan veel belangrijk klinkende baantjes en cursussen. Vooral in het onderwijs. Maar ook zelfs coördinator in een kindertehuis. En dat zonder ervaring daarvoor, poeh, poeh. Maar het komt helaas niet overeen met het profiel ‘trainer van kinderen met een verstandelijke handicap en zwaar getraumatiseerde jongeren’.

Ceci c’est une pipe
Onderwijs wordt in Rwanda niet vaak geassocieerd met iets samen doen. De leraar geeft aan: “Iet iesaa tebul”, zwaait met z’n stokje op de maat: ‘Re-peat!’, en het koor geeft in copie en uit volle borst repliek. We hebben veel kandidaten voor de vacatures die uit het onderwijs komen. Dan is het goed om de verwachtingen over het werk op tafel te krijgen. De kinderen leren hoe te lezen en schrijven lijkt natuurlijk goed. Want dat kunnen ze meestal niet. En de ouders geven ook vaak aan dat ze dat graag zouden zien. Dat ze daardoor weer normale kinderen zullen worden. Maar als kinderen nog niet goed snappen dat ze hun onderbroek eerst moeten aandoen en daarna hun broek, of nog niet kunnen snappen dat ze verdrietig zijn en hoe ze dat anderen kunnen duidelijk maken zonder met borden te gooien, dan moet er eerst iets anders gedaan worden dan ze proberen strepen binnen lijntjes op papier te laten zetten en uit te leggen dat die een pappa moeten voorstellen of een pijp.

Sollicitatievaardigheden
Alle sollicitatiebrieven begonnen met een introductie als

‘Meneer de coordinator, het is mij een eer mij te adresseren aan uwe gedinstingeerde persoonlijk en hoge autoriteit in het licht van het verzoeken om een arbeidsplaats in het project voor gehandicapten en getraumatiseerden waarvan de leiding uwe waardigheid toevertrouwd is en hieropvolgend mijn nederige sollicitatie te formuleren.’

en eindigden met regels zoals

‘Hopend op een positief vervolg op mijn verzoek, vraag ik u, meneer de coördinator, om in te stemmen met de uiting van mijn meest gedinstingeerde, respectvolle sentimenten en geanticipeerde dankbaarheid en verblijf ik, wachtend op uw wilskracht.’

Tussen begin en einde werd onderbouwd waarom hij of zij voor de positie in aanmerking kwam, motivatie, wat de kandidaat in de werkgever aantrekt, etc:

“Voor dit doel, ben ik houder van mijn middelbare schooldiploma, optie normaal primair”

Punt.

Ook uit de CV’s en gesprekken is het lastig te weten of iemand geschikt is voor het werk. Praktische ervaring met trauma is niet lastig in Rwanda, genoeg ervaringsdeskundigen, maar professionele wordt al moeilijker. Ervaring met verstandelijk gehandicapten wordt verhinderd doordat die vaak thuis verborgen blijven. Georganiseerde zorg is beperkt tot een aantal kleine centra, op één hand te tellen. Voor de kandidaten is het dan moeilijk om voor te stellen wat het werk gaat inhouden en wij kunnen ‘slechts’ op eerste indruk afgaan.

Een meisje heeft zelf een broertje dat gehandicapt is. Ze denkt met haar kennis wat aan het project te kunnen bijdragen en andersom zo haar broertje beter te kunnen helpen. Ze beschrijft allerlei slimmigheidjes hoe ze haar broertje gewone dagelijkse dingen leert. Zeldzaam.

Een van de voorwaarden is duidelijke gezichtsexpressie en lichaamstaal. Dat is onontbeerlijk voor een deel van de communicatiemethode van het project: gebarentaal. Het is echter niet ongewoon dat een vraag van ons in eerste instantie slechts beantwoord wordt met het omhoog trekken van beide wenkbrauwen. En daar moet je nog vlug bij zijn om het niet te missen. Het kan betekenen dat de toehoorder ongeveer gehoord of begrepen heeft wat je zegt en de ontvangst bevestigt. Meestal probeer ik dan nog een keer hetzelfde op een andere manier te vragen.

De volgende ronde is een 3-daagse training in de methode ‘totale communicatie’ geleid door Woodi. Tegelijkertijd kunnen we daar beter het gedrag van een aantal kandidaten observeren tijdens de oefeningen als selectie.

Echter, de meeste personen hebben geen postadres of zelfs geen telefoonnummer achtergelaten. Hoe ze op de hoogte te stellen van het wel of niet uitnodigen voor de volgende ronde op korte termijn? De tam-tam duurt waarschijnlijk net iets te lang. Blijft over:

Een mededeling op de landelijke Rwandese radio!